Zmiany nieistotne w projekcie architektoniczno – budowlanym

Często słyszę, że cały proces związany z realizacją danego projektu kończy się w momencie uzyskania ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Ale nic bardziej mylnego… Tak naprawdę, cały ten proces kończy się dopiero po wykonaniu wszystkich robót budowalnych, przeprowadzeniu poszczególnych odbiorów oraz przede wszystkim po uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie danego obiektu. A wszystko to jest związane z częstymi zmianami, które zazwyczaj wynikają z problemów, pojawiających się bezpośrednio na budowie. Zmianami, które w niektórych przypadkach Projektant może uznać za zmiany nieistotne, a w innych za istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu.

Doskonale pamiętam historię pewnej inwestycji, kiedy to miałem poważne wątpliwości czy daną zmianę można było uznać właśnie za zmianę nieistotną. Projekt ten dotyczył niewielkiego budynku biurowego, w skład którego wchodziły zarówno instalacje wewnętrzne, jak też i przyłącza. I co ciekawe, na etapie robót budowlanych przedmiotowego obiektu panowała zadziwiająca cisza. Doskonale pamiętam, że przez cały ten okres nie dostałem ani jednego pytania w zakresie instalacji sanitarnych. Jednak jak się później okazało, była to jedynie cisza przed burzą…

Nie jest tajemnicą, że projektując instalacje sanitarne, wcześniej czy później usłyszymy pytanie, czy dane rozwiązania mogą być traktowane jako zmiany nieistotne. I chociaż pytanie takie nie powinno być dla nas jakimkolwiek zaskoczeniem, o tyle odpowiedź na nie może okazać się już wcale nie tak prosta i oczywista… Nie inaczej było w moim przypadku, kiedy miałem poważne wątpliwości, czy zaproponowane przez Wykonawcę rozwiązanie zamienne, można było traktować jako zmianę nieistotną. I co bardziej interesujące, tym razem byłem jednak w błędzie…

Czym są zmiany nieistotne i kto o nich decyduje?

Już na samym początku odpowiedzmy sobie na pytanie, czym tak naprawdę są zmiany nieistotne. A mówiąc najprościej, są to wszelkie zmiany, które w sposób mało istotny odbiegają od rozwiązań przyjętych w zatwierdzonym projekcie zagospodarowania działki, terenu lub architektoniczno – budowlanym. Ale pod jednym warunkiem… Pod warunkiem, że zmiany te nie dotyczą czynności wymienionych w art. 36a. ust. 5. Prawa budowlanego.

W związku z powyższym, skoro już wiemy czym tak naprawdę są zmiany nieistotne to przejdźmy teraz do kolejnego pytania. Kto ostatecznie decyduje, czy dane rozwiązanie zamienne może być traktowane jako zmiana nieistotna. A zgodnie z zapisami Prawa budowlanego osobą, która o tym decyduje jest nie kto inny jak sam Projektant.

Art. 36a. 6. Projektant dokonuje kwalifikacji zamierzonego odstąpienia od zatwierdzonego projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego, lub innych warunków decyzji o pozwoleniu na budowę […]

I tutaj chciałbym, abyśmy się na chwilę zatrzymali. Zauważ, że powyższy zapis wspomina jedynie o projekcie zagospodarowania działki, terenu lub projekcie architektoniczno – budowlanym, ale pomija projekt techniczny. Zatem, czy Wykonawca może dokonywać jakichkolwiek zmian w zakresie projektu technicznego bez porozumienia z Projektantem? No właśnie… Prawda, że interesujące? 🙂 Abyśmy mogli w pełni świadomie odpowiedzieć sobie na to pytanie, musimy przejść do dalszej części Prawa budowlanego. A konkretnie do art. 36b. ust. 2.

Art. 36b. 2. Odstąpienie od projektu technicznego jest dopuszczalne po dokonaniu przez projektanta zmian w tym projekcie oraz sprawdzeniu tych zmian przez projektanta sprawdzającego, o ile to sprawdzenie jest wymagane.

Zatem tak jak widzisz, jakiekolwiek zmiany w zakresie projektu technicznego mogą być wykonane tylko i wyłącznie po wcześniejszej adnotacji odpowiedniego Projektanta, a w niektórych przypadkach również i Sprawdzającego. Inna sprawa, że wg obowiązujących przepisów, zmiany te nie są kwalifikowane jako odstąpienie od zatwierdzonego projektu. Oczywiście pod warunkiem, że nie dotyczą one bezpośrednio projektu zagospodarowania działki, terenu lub projektu architektoniczno – budowlanego.

Czy zmiana trasy przyłącza wodociągowego jest zmianą nieistotną?

Ok, powróćmy teraz do historii, o której Ci wspomniałem na samym początku. Tak jak pamiętasz, powiedziałem Ci, że przez cały czas trwania robót budowlanych nie otrzymałem jakiegokolwiek pytania w zakresie branży sanitarnej. Następnie dodałem, że była to jedynie cisza przed burzą. A dlaczego? Ponieważ kiedy przyszło do odbioru przyłącza wodociągowego, Gestor sieci odmówił takiego odbioru… I jak się pewnie domyślasz, decyzja ta nie wzięła się z powietrza.

Jak się okazało, Wykonawca zmienił trasę projektowanego przyłącza wodociągowego. Przyłącz ten wykonał w zupełnie inny sposób niż miało to miejsce w projekcie budowlanym. Tak, celowo powiedziałem tutaj o projekcie budowlanym, ponieważ cała ta sytuacja miała miejsce kilka lat temu, przed nowelizacją Prawa budowlanego. A projekt ten zawierał oczywiście dokumentację przyłącza wody, której rozwiązania zostały wcześniej uzgodnione zarówno na naradzie koordynacyjnej w Starostwie jak też i bezpośrednio u Gestora sieci.

Oczywiście w takiej sytuacji Wykonawca natychmiast do mnie zadzwonił, a następnie zapytał czy możemy się spotkać. Dodał również, że cholernie zależy mu na czasie. Ponieważ przez większość tego dnia nie byłem jakoś szczególnie zajęty zaproponowałem, aby najlepiej od razu do mnie podjechał. Dzięki temu w przeciągu następnych kilku godzin udało nam się spotkać i porozmawiać.

Czy muszę dodawać czego oczekiwał ode mnie Wykonawca? Oczywiście chciał, abym podpisał mu zmiany nieistotne do projektu budowlanego… Jednak kiedy się dowiedziałem, że chodzi o zmianę trasy przyłącza wodociągowego, kategorycznie odmówiłem! Dlaczego? Ponieważ uważałem, że wszelkie zmiany w zakresie projektu zagospodarowania terenu należy traktować jako zmiany istotne. Jednak co ciekawe, Wykonawca ten miał na ten temat zupełnie inne zdanie…

Dlaczego uważałem, że zmiany nieistotne nie dotyczą rozwiązań zamiennych w zakresie projektu zagospodarowania terenu?

I teraz przyszedł czas, abym dodał jeszcze jedną, bardzo ważną rzecz. Cała sytuacja, o której Ci opowiadam wydarzyła się pod koniec 2018 roku. Dlaczego jest to takie istotne? Ponieważ z początkiem czerwca tego samego roku zmieniło się Prawo budowlane. I jak się wkrótce okazało, zmiana ta zaważyła na mojej ostatecznej decyzji…

Jednak pozwól, że opowiem Ci o wszystkim po kolei. Naturalnie Wykonawca drążył temat i dopytywał, dlaczego uważam, że jakakolwiek zmiana w zakresie projektu zagospodarowania terenu musi być traktowana jako zmiana istotna. Oczywiście w tym momencie dumnie otworzyłem Prawo budowlane, a następnie odszukałem artykuł oznaczony mumerem 36a.

Art. 36a. 5. 1) Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę stanowi odstąpienie w zakresie projektu zagospodarowania działki lub terenu.

Bardzo dokładnie pamiętam całą tą sytuację… Jak tylko skończyłem czytać, natychmiast spojrzałem na Wykonawcę. On jednak ze stoickim spokojem powiedział, abym czytał dalej. Zaskoczony jego odpowiedzią, powróciłem do Ustawy, a następnie kontynuowałem czytanie. Jednak tym razem Wykonawca mi błyskawicznie przerwał, krzycząc, że Ustawa, z której korzystam jest już nieaktualna!

I jak się szybko okazał, faktycznie miał rację. Posługiwałem się Prawem budowlanym, które było nieaktualne przez dobrych kilka tygodni. Jednak co w tym przypadku ważniejsze, zgodnie z obowiązującą na tamten czas Ustawą artykuł, który jeszcze przed momentem tak dumnie przeczytałem, wyglądał nieco inaczej…

Art. 36a. 5. 1) Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę stanowi odstąpienie w zakresie projektu zagospodarowania działki lub terenu, z wyjątkiem urządzeń budowlanych oraz obiektów małej architektury.

I tak jak się w tym momencie możesz domyślić, ta niewielka zmiana okazała się bardzo istotna. Dlaczego? Ponieważ pozwalała ona traktować zmiany na projekcie zagospodarowania terenu, w zakresie urządzeń budowlanych jako zmiany nieistotne. A czy muszę dodawać, że przyłącza są właśnie urządzeniami budowlanymi? W związku z powyższym, musiałem tutaj przyznać rację Wykonawcy.

Czym skutkuje istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu architektoniczno – budowlanego?

Fakt, że przyznałem rację Wykonawcy i stwierdziłem, że rzeczywiście zmiana trasy przyłącza wody może być traktowana jako zmiana nieistotna, mocno go uspokoił. Było to bardzo wyraźnie widać po jego twarzy. Zresztą nie będę ukrywać, że ja również byłem zadowolony z całej sytuacji, ponieważ dzięki niej dowiedziałem się czegoś nowego. Chociaż z drugiej strony, muszę tutaj dodać, że tak naprawdę nie wszystko było tak proste i oczywiste jak się jeszcze kilka minut temu wydawało…

Jednak nie uprzedzajmy faktów. Dlaczego Wykonawca uspokoił się, kiedy powiedziałem, że powyższą zmianę mogę faktycznie uznać jako zmianę nieistotną? Uspokoił się z jednego, bardzo konkretnego powodu. Gdyby było inaczej, Inwestor musiałby uzyskać zmianę decyzji o pozwoleniu na budowę, co wymagałoby dodatkowego czasu…

Art. 36a. 1. Istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego lub innych warunków decyzji o pozwoleniu na budowę jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o zmianie pozwolenia na budowę wydanej przez organ administracji architektoniczno- -budowlanej.

Oczywiście powyżej przytoczyłem Ci zapis pochodzący z aktualnego Prawa budowlanego. Jednak nie ma co ukrywać, że w tamtym czasie, zapis ten był niemalże identyczny. Jedyna różnica polegała na tym, że obecny projekt zagospodarowania działki lub terenu oraz projekt architektoniczno – budowlany był zastąpiony zwykłym projektem budowlanym.

Jak zaznaczyć zmiany nieistotne w projekcie architektoniczno – budowlanym?

Ok, skoro już wiemy co to są zmiany nieistotne, kto dokonuje oceny danego rozwiązania zamiennego oraz jakie konsekwencje niosą za sobą zmiany istotne, odpowiedzmy sobie jeszcze na pytanie gdzie oraz w jaki sposób Projektant powinien dokonywać zmian nieistotnych. Czy muszę dodawać, że odpowiedź na powyższe pytanie również znajdziemy w Prawie budowlanym? 🙂

Art. 36a. 6. Projektant dokonuje kwalifikacji zamierzonego odstąpienia od zatwierdzonego projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego, lub innych warunków decyzji o pozwoleniu na budowę, a w przypadku uznania, że jest ono nieistotne, jest obowiązany zamieścić w projekcie zagospodarowania działki lub terenu lub projekcie architektoniczno-budowlanym odpowiednie informacje (rysunek i opis) dotyczące tego odstąpienia. Nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego, lub innych warunków decyzji o pozwoleniu na budowę nie wymaga uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę oraz ponownego zgłoszenia.

Tak to przynajmniej wygląda w przypadku projektu zagospodarowania działki, terenu lub projektu architektoniczno – budowlanego. A co w przypadku projektu technicznego? Tak jak Ci już wspomniałem wcześniej, Ustawa nie określa zmian nieistotnych w zakresie takiej dokumentacji. Niemniej jednak, również wcześniej przywołany art. 36b. ust. 2. dokładnie mówi w jaki sposób zmiany te powinny być naniesione.

Jakie były konsekwencje zmiany trasy przyłącza wodociągowego?

Przyszedł teraz czas, abyśmy ponownie powrócili do naszej historii. Wspomniałem Ci, że zmiana trasy przyłącza wodociągowego mogła być faktycznie traktowana jako zmiana nieistotna. Ale wspomniałem Ci również, że nie wszystko było tutaj tak proste i oczywiste, jak się wydawało na samym początku. Dlaczego? Ponieważ taka zmiana pociągała za sobą pewne konsekwencje. Konsekwencje, które w starej ustawie niestety nie były wprost określone… Ale o co dokładnie chodziło? Chodziło oczywiście o ponowne uzyskanie poszczególnych uzgodnień, co obecnie jasno i precyzyjnie definiuje artykuł 36b. Prawa budowlanego.

Art. 36b. Wprowadzanie zmian w projekcie technicznym dotyczących rozwiązań, które podlegały uzgodnieniom, wymaga ponownego uzyskania tych uzgodnień.

Tak jak widzisz, powyższy zapis dotyczy co prawda projektu technicznego, ale… gdzie na dzień dzisiejszy powinna się znaleźć dokumentacja techniczna w zakresie np. przyłącza wody? Oczywiście, że w projekcie technicznym! No chyba, że zdecydujemy się na realizację takiego przyłącza odrębną procedurą. Inna sprawa, że dokumentacja taka w znaczny sposób wpływa na projekt zagospodarowania działki lub terenu, który naturalnie powinien być z nią spójny.

A jak to wyglądało w przeszłości, kiedy miała miejsce cała sytuacja? Oczywiście odpowiednie uzgodnienia w zakresie rozwiązań zamiennych również były wymagane, ale… nie w przypadku przyłączy! Niemniej jednak ja uznałem inaczej. Zgodziłem się uznać zmianę trasy przyłącza wodociągowego jako zmianę nieistotną, ale po wcześniejszym uzgodnieniu nowej trasy przyłącza na nardzie koordynacyjnej, jak też i całego projektu bezpośrednio u Gestora sieci.

Dlaczego było to dla mnie takie istotne? Ponieważ zmiana trasy, którą wprowadził Wykonawca nie była zła, ale powodowała pojawienie się nowych kolizji. Kolizji, które w żaden sposób nie były wcześniej uzgadniane. Dlatego też, ku zmartwieniu Wykonawcy, cała procedura wymagała nieco dodatkowego czasu. Nieco dodatkowego czasu oraz… nowej mapy do celów projektowych bo jak się okazało na nardzie koordynacyjnej, mapa na której pracowaliśmy nie była już aktualna. Niemniej jednak, ostatecznie wszystko udało się załatwić.

Podsumowanie

Z całą pewnością zmiany nieistotne są naturalnym elementem naszej pracy, z którym wcześniej czy później spotka się każdy Projektant. I chociaż wielu z nas, wciąż ma trudności z odpowiednim kwalifikowaniem rangi dla poszczególnych rozwiązań zamiennych, to osobiście uważam, że wbrew pozorom, temat ten wcale nie jest taki trudny.

Przede wszystkim pamiętaj, że są pewne rozwiązania, które prawnie muszą być zawsze kwalifikowane jako zmiany istotne. Mowa tutaj oczywiście o wszystkich tych rzeczach, które znajdują się w artykule 36a. ust. 5. Prawa budowlanego. No dobra, a jak sytuacja wygląda w przypadku innych czynności? W takich sytuacjach powinniśmy sobie szczerze odpowiedzieć na jedno, bardzo ważne pytanie. Czy dana zmiana wpłynie w istotny sposób na całe zamierzenie budowlane czy też nie?

Ponieważ w takich przypadkach, ostateczna decyzja należy zawsze do Projektanta, dlatego też powinna być ona świadoma i przemyślana. Pamiętaj również, że akceptacja niektórych rozwiązań może pociągać za sobą pewne konsekwencje. Tak jak to miało miejsce w przypadku zmiany trasy przyłącza wodociągowego. W rezultacie trzeba było dodatkowo uzgodnić projekt na naradzie koordynacyjnej oraz u Gestora sieci.

Zatem tak jak widzisz, zmiany nieistotne to temat, o którym można dyskutować bez końca. I co ciekawe, z całą pewnością znajdą się Projektanci, którzy to samo rozwiązanie będą traktować w zupełnie odmienny sposób. Ale czy to źle? Moim zdaniem nie! Wręcz przeciwnie. Tak jak Ci powiedziałem, każdy Projektant powinien kwalifikować dane rozwiązanie świadomie, zgodnie z własną wiedzą oraz sumieniem. A w końcu jak to mówią, ile osób, tyle opinii!