Zawór pierwszeństwa i ochrona przeciwpożarowa

Czy w tej sytuacji naprawdę musimy montować zawór pierwszeństwa? Właśnie takie pytanie usłyszałem pewnego razu od Wykonawcy. I chociaż w większości przypadków mógłbym na nie odpowiedzieć w przeciągu zaledwie kilku sekund, to tym razem było zupełnie inaczej. Tym razem musiałem się chwilę zastanowić, a następnie skonsultować całą sytuację z Rzeczoznawcą do spraw związanych z zabezpieczeniami przeciwpożarowymi…

Historia, którą chciałem się dzisiaj z Tobą podzielić jest dość świeża. Tak naprawdę wydarzyła się ona kilka miesięcy temu i mocno mnie zaskoczyła. Dlaczego? Ponieważ w pierwszym momencie, naprawdę nie miałem pojęcia co mam odpowiedzieć Wykonawczy. Co więcej, już teraz mogę Ci zdradzić, że kiedy później zadzwoniłem do znajomego Rzeczoznawcy, aby skonsultować z nim ten przypadek, to on również miał nieco wątpliwości. A przynajmniej z początku, ponieważ w trakcie rozmowy całkowicie zmienił on swoje początkowe stanowisko.

Do czego służy zawór pierwszeństwa?

Pozwól, że zanim przejdziemy do naszej historii, wyjaśnimy sobie najpierw jedną z podstawowych rzeczy. Czym tak naprawdę jest zawór pierwszeństwa, zwany równie często zaworem priorytetu i do czego on w ogóle służy? Najprościej mówiąc, zawór pierwszeństwa jest urządzeniem, które przede wszystkim dąży do zapewnienia wymaganego ciśnienia wody na cele przeciwpożarowe.

Oczywiście ciśnienie, które jest wymagane w instalacjach przeciwpożarowych zależy od zastosowanych urządzeń gaśniczych. Przykładowo, instalacja przeciwpożarowa wyposażona w hydranty wewnętrzne, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, powinna zapewniać odpowiednią wydajność dla danej wielkości hydrantu oraz ciśnienie na zaworze tego urządzenia w przedziale od 0,2 MPa do 0,7 MPa, a w przypadku hydrantów DN 25 nawet do 1,2 MPa. Jednak musimy tutaj pamiętać, że zupełnie inne wymagania będzie już miała instalacja przeciwpożarowa, wyposażona np. w tryskacze.

§ 22. 2. Ciśnienie na zaworze odcinającym hydrantu wewnętrznego powinno zapewniać wydajność określoną w ust. 1 dla danego rodzaju hydrantu wewnętrznego, z uwzględnieniem zastosowanej średnicy dyszy prądownicy, i być nie mniejsze niż 0,2 MPa.

§ 22. 4. Maksymalne ciśnienie robocze w instalacji wodociągowej przeciwpożarowej na zaworze odcinającym nie powinno przekraczać 1,2 MPa, przy czym na zaworze 52 i zaworach odcinających hydrantów 33 oraz hydrantów 52 nie powinno przekraczać 0,7 MPa.

No dobra, ale w jaki dokładnie sposób zawór pierwszeństwa dba o zapewnienie odpowiedniego ciśnienia wody w instalacji przeciwpożarowej. Prawdę mówiąc w bardzo prosty. 🙂 Przede wszystkim, aby urządzenie takie mogło działać prawidłowo, powinno dodatkowo współpracować z czujnikiem ciśnienia. Czujnikiem umieszczonym nie gdzie indziej, jak na instalacji przeciwpożarowej.

Kiedy czujnik ten wykryje spadek ciśnienia poniżej zadanej wartości, powinien natychmiast przekazać taką informację do zaworu pierwszeństwa. W rezultacie zawór ten powinien odciąć jakikolwiek dopływ wody do instalacji przeznaczonej na cele bytowe, zapewniając jednocześnie maksymalną, dostępną wydajność oraz maksymalne ciśnienie dla instalacji przeciwpożarowej.

Dlaczego Wykonawca nie zamontował zaworu pierwszeństwa zgodnie z projektem?

Ok, skoro już wiemy do czego służy i jak działa zawór pierwszeństwa, powróćmy teraz do naszej historii. Być może zastanawiasz się, dlaczego Wykonawca zamiast zamontować urządzenie zgodnie z projektem, najpierw wyciągnął z kieszeni telefon, a następnie do mnie zadzwonił. Być może myślisz, że projekt nie zakładał w ogóle montażu takiego zaworu. Niestety, ale muszę Cię tutaj rozczarować. Nic z tych rzeczy. Sytuacja była tutaj nieco bardziej skomplikowana…

Dokumentacja techniczna zakładała wykonanie przyłącza wody do budynku, a następnie rozdzielenie instalacji wewnętrznej na cele bytowe oraz przeciwpożarowe. Ale co ważniejsze, dokumentacja ta jak najbardziej zawierała informacje odnośnie montażu zaworu pierwszeństwa na instalacji bytowej oraz zaworu pilotowego, wyposażonego w czujnik ciśnienia, na instalacji przeciwpożarowej.

I w tym właśnie momencie przyszedł czas, abym zdradził Ci coś jeszcze. Omawiana inwestycja dotyczyła dwukondygnacyjnego budynku usługowego. Obiektu, który miał być w przyszłości przeznaczony na wynajem i którego funkcje na obydwu kondygnacjach miały się od siebie diametralnie różnić. W rezultacie, Inwestor zakładał, że wynajmie parter dla jednej firmy, a piętro dla firmy drugiej.

W związku z powyższym, instalacja wodociągowa przeznaczona na cele bytowe zakładała jeszcze dwa, dodatkowe wodomierze. Dzięki temu, w przyszłości Inwestor miał mieć możliwość opomiarowania zużycia wody indywidualnie dla obydwu najemców, co naturalnie było jego wcześniejszym życzeniem. I tak naprawdę wszystko byłoby tutaj w porządku, gdyby nie fakt, że podczas prowadzenia robót budowlanych, Inwestor postanowił zabawić się nieco w projektanta. 🙂

Ale o co dokładnie chodziło? W porozumieniu z Gestorem sieci, Inwestor oraz Wykonawca nieco zmienili zatwierdzony projekt budowlany. Zamiast jednego przyłącza do budynku oraz zamontowania dodatkowych podliczników, wykonali dwa, niezależne przyłącza z dwoma wodomierzami głównymi. Naturalnie obydwa przyłącza zostały poprowadzone równolegle i włączone do sieci w odstępie kilkudziesięciu centymetrów.

Cały plan miał być tutaj bardzo prosty. Jeden przyłącz miał zapewniać pobór wody dla wszystkich urządzeń sanitarnych na parterze, a drugi oczywiście na piętrze. I wszystko faktycznie było tutaj proste i oczywiste, aż do momentu, kiedy ktoś sobie nagle przypomniał o instalacji hydrantowej…

Kiedy należy stosować zawór pierwszeństwa?

Zatrzymajmy się teraz na chwilę i porozmawiajmy jeszcze o zaworze pierwszeństwa. Tak jak już wiesz, głównym zadaniem takiego urządzenia jest zapewnienie największego, możliwego ciśnienia dla instalacji przeciwpożarowej. Dlaczego jest to takie ważne? Ponieważ zgodzisz się chyba ze mną, że w momencie zagrożenia, czyli np. w momencie pożaru, instalacja hydrantowa będzie o wiele bardziej potrzebna niż instalacja wodociągowa, przeznaczona na cele bytowe.

No dobra, ale zastanówmy się teraz, czy projektując instalacje przeciwpożarowe zawsze musimy pamiętać o zaworach pierwszeństwa. Osobiście uważam, że tak. Projektując instalacje przeciwpożarowe zawsze musimy pamiętać o zaworach pierwszeństwa, ale niekoniecznie, w każdym przypadku, musimy je stosować. 🙂 Zresztą spójrzmy, co na ten temat mówi nam jeszcze Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów.

§ 25. 8. Dopuszcza się przyłączanie do przewodów zasilających instalacji wodociągowej przeciwpożarowej przyborów sanitarnych, pod warunkiem że w przypadku ich uszkodzenia nie spowoduje to niekontrolowanego wypływu wody z instalacji.

Zatem tak jak widzisz powyżej, projektując instalacje przeciwpożarowe połączone z instalacjami wodociągowymi, przeznaczonymi na cele bytowe, musimy bezwzględnie zabezpieczyć je przed niekontrolowanym wypływem wody, a w takich przypadkach zawory pierwszeństwa mogą okazać się bardzo pomocne. Dlaczego? Ponieważ w momencie takiego zagrożenia, tak jak już wiesz, mogą one automatycznie odciąć dopływ wody do wybranej części systemu.

Ok, ale kiedy w ogóle może mieć miejsce niekontrolowany wypływ wody z instalacji? Może on mieć miejsce np. w momencie pożaru wewnątrz budynku, jeżeli zostaną spełnione pewne warunki. Wyobraź sobie tylko, co by się mogło stać w sytuacji, kiedy instalacja wodociągowa byłaby wykonana z przewodów palnych, czyli np. z tworzywa sztucznego i miała kontakt z gorącym płomieniem. Wyobraź sobie tylko, co by się mogło stać, gdyby instalacja przeciwpożarowa była wykonana z przewodów palnych… Myślę, że w tym momencie doskonale rozumiesz powagę sytuacji.

Jak działa zawór pierwszeństwa?

Tak jak pamiętasz, zawór pierwszeństwa jest urządzeniem, które w momencie wykrycia spadku ciśnienia wody wewnątrz instalacji przeciwpożarowej, odcina jej dopływ do instalacji bytowej. Ale czy to wszystko? Oczywiście, że nie! Tak naprawdę temat ten jest o wiele bardziej złożony, a sam zawór pierwszeństwa może działać na kilka sposobów. Różne są też rodzaje takich urządzeń i o tym właśnie chciałbym, abyśmy sobie teraz porozmawiali.

Przede wszystkim, omawiając zawory pierwszeństwa nie sposób pominąć zaworów elektromagnetycznych. Doskonałym przykładem takich urządzeń jest zawór Honeywell MV300. Jest to urządzenie, które do swojej prawidłowej pracy potrzebuje zasilania z sieci elektroenergetycznej. Ale co to dokładnie oznacza? Oznacza to, że w innym przypadku zawór taki nie będzie działał prawidłowo. Ale czy będzie stanowił wtedy zagrożenie? No właśnie niekoniecznie…

Faktem jest, że zawór pierwszeństwa, oznaczony symbolem MV300 potrzebuje zasilania z sieci elektroenergetycznej. Ale kiedy tego napięcia brakuje, urządzenie automatycznie zamyka dopływ wody do instalacji przeznaczonej na cele bytowe. Czyli innymi słowy, zasilanie z sieci elektroenergetycznej jest tutaj niezbędne, aby zapewnić pracę tego zaworu w pozycji otwartej. A co to dla nas oznacza? Oznacza to to, że nawet, jeżeli w trakcie pożaru braknie zasilania, to zawór ten i tak zapewni najwyższe dopuszczalne ciśnienie wody dla instalacji przeciwpożarowej. A o to nam przecież tutaj głównie chodzi. 🙂

Kolejne dwa urządzenia, o których chciałbym Ci powiedzieć to zawory pierwszeństwa Honeywell VV300 i Honeywell DH300. Tak naprawdę, obydwa te zawory działają niemalże identycznie i w przeciwieństwie do poprzedniego urządzenia nie potrzebują zasilania z sieci elektroenergetycznej. Zatem jaka jest pomiędzy nimi różnica? Zawór oznaczony symbolem VV300 może również pracować jako regulator ciśnienia, dzięki czemu może redukować oraz utrzymywać stabilne ciśnienie wody wewnątrz instalacji bytowej. Natomiast w zaworze typu DH300 funkcji tej po prostu brakuje.

Zmiana przyłącza wodociągowego i pytanie o zawór pierwszeństwa

Powróćmy teraz do dalszej części naszej historii. Tak jak pamiętasz, Inwestor w porozumieniu z Wykonawcą, dogadał się z Gestorem sieci i zamiast jednego przyłącza wodociągowego do budynku, wykonali dwa. Pierwsze przyłącze miało być odpowiedzialne za zasilanie urządzeń sanitarnych na parterze, a drugie na piętrze. Jednak wszystko się tutaj mocno skomplikowało w momencie, kiedy ktoś sobie nagle przypomniał o hydrantach wewnętrznych…

Ponieważ hydranty te znajdowały się na obydwu kondygnacjach, Inwestor został postawiony przed wyborem jednej z trzech opcji… Pierwsza z nich zakładała wykorzystanie obydwu przyłączy wodociągowych na cele bytowe oraz wykorzystanie jednego z nich do zasilenia wszystkich hydrantów wewnętrznych. Druga z nich zakładała wykorzystanie obydwu przyłączy wody zarówno na cele bytowe jak i przeciwpożarowe, ale osobno dla każdej kondygnacji. Jednak opcja ta była zdecydowanie droższa, ponieważ wymagała montażu nie jednego, ale dwóch zaworów pierwszeństwa, co Inwestor od razu odrzucił.

Pierwsza opcja, z nieznanych mi powodów, również spotkała się z niewielkim entuzjazmem ze strony Inwestora. Zatem była jeszcze trzecia możliwość… Zakładała ona wykorzystanie pierwszego przyłącza wodociągowego na cele przeciwpożarowe, a drugiego na cele bytowe, z dwoma dodatkowymi podlicznikami. Czyli innymi słowy, cała ta sytuacja spowodowała zatoczenie koła na nowo. 🙂

Ale dlaczego spośród wszystkich, zaproponowanych możliwości, Inwestor wybrał akurat trzecią opcję? Z tego co mi się udało dowiedzieć, Inwestor założył, że w tym przypadku nie będzie konieczności montażu zaworu pierwszeństwa. Ale czy faktycznie miał rację? No właśnie… Dokładnie z takim pytaniem zadzwonił do mnie Wykonawca. I to właśnie podczas tej rozmowy, po raz pierwszy usłyszałem o całej sytuacji…

Czy w takim przypadku, stosowanie zaworu pierwszeństwa jest faktycznie konieczne?

Skłamałbym, gdybym Ci teraz powiedział, że odpowiedź na to pytanie była dla mnie oczywista. Nie była. Tak naprawdę powiedziałem Wykonawcy, że pierwszy raz spotykam się z taką sytuacją i muszę ją przemyśleć oraz skontaktować się ze Strażakiem. Co ciekawe, Wykonawca nie ukrywał, że pomimo swojego ponad dwudziestoletniego stażu, on również nigdy wcześniej nie miał podobnego przypadku. Zatem tak jak widzisz, sytuacja była bardzo ciekawa. I dobrze bo to właśnie podczas takich przypadków uczymy się nowych rzeczy.

Niemniej jednak, tak jak już się pewnie możesz domyślać, zaraz po zakończonej rozmowie wybrałem numer Rzeczoznawcy do spraw związanych z zabezpieczeniami przeciwpożarowymi. Niestety, ale nie odbierał. Zatem miałem chwilę czasu, aby samodzielnie przemyśleć całą sytuację. Aby uzyskać odpowiedź na najważniejsze pytania… Czy niekontrolowany wypływ wody z instalacji bytowej, może stanowić zagrożenie dla instalacji przeciwpożarowej? Czy sytuacja taka może w znaczny sposób obniżyć ciśnienie oraz spowodować spadek wydajność w instalacji przeciwpożarowej?

Niestety nie było mi dane dogłębnie przemyśleć tematu… Nie minęło nawet pięciu minut, kiedy usłyszałem dzwonek telefonu. Oczywiście oddzwaniał Strażak. Kiedy przedstawiłem mu całą sytuację, bez wahania odpowiedział, że w takim przypadku nie trzeba montować zaworu pierwszeństwa. Kiedy zapytałem dlaczego tak uważa odpowiedział, że obydwie instalacje należy traktować jako dwa, niezależne systemy. Jednak jak się okazało w dalszej części rozmowy, tak naprawdę, nie do końca się zrozumieliśmy…

Zapytałem, czy nie bez znaczenia jest tutaj fakt, że włączenie obydwu przyłączy do sieci jest oddalone od siebie o zaledwie kilkadziesiąt centymetrów. I jak się po chwili okazało, pytanie to było kluczowe. Rzeczoznawca zrozumiał wcześniej, że obydwa przyłącza są włączone do sieci w zupełnie innych miejscach. Ale skoro jest inaczej, to od razu powołał się na pewien zapis, pochodzący oczywiście z Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów.

§ 25. 9. Możliwość poboru wody do celów przeciwpożarowych o wymaganych parametrach ciśnienia i wydajności w budynku musi być zapewniona niezależnie od stanu pracy innych systemów bądź urządzeń.

I w tym momencie wszystko już było jasne. Niekontrolowany wypływ wody z jednego systemu, może wpłynąć na stabilność drugiego. A skoro w grę wchodzi instalacja przeciwpożarowa, system, który ma zapewniać bezpieczeństwo ludziom, bezwzględnie należy tutaj zastosować zawór pierwszeństwa. Czy muszę dodawać, że taka wiadomość nie ucieszyła zbytnio Inwestora? No cóż…

O czym należy pamiętać projektując zawór pierwszeństwa?

Ok, zanim przejdziemy do podsumowania całego artykułu chciałbym, abyśmy porozmawiali sobie jeszcze o kilku zasadach, które należy wziąć pod uwagę projektując zawór pierwszeństwa. Oczywiście muszę tutaj zaznaczyć, że nie zawsze spełnienie wszystkich tych rzeczy, o których zaraz Ci powiem będzie koniecznie. Pamiętaj, że są to jedynie zalecenia, sprawdzające się w większości, ale nie we wszystkich przypadkach. Pamiętaj też, że decydując się na zastosowanie konkretnego urządzenia, powinieneś zawsze zapoznać się z wytycznymi, które udostępnia jego Producent.

A więc przejdźmy już do konkretów. Po pierwsze i chyba najważniejsze, projektując zawór pierwszeństwa na instalacji wodociągowej, przeznaczonej na cele bytowe pamiętaj, aby sprawdzić czy zawór ten posiada dopuszczenie do stosowania w instalacjach wody pitnej. Jeżeli dany produkt takiego dopuszczenia nie posiada, musisz niestety poszukać innego urządzenia.

Kolejną rzeczą, o której również warto pamiętać projektując zawory pierwszeństwa to ich odpowiednia lokalizacja. Pomimo tego, że niektórzy Producenci pozwalają na montaż ich urządzeń w pozycji pionowej, to w zdecydowanej większości przypadków lepiej jest, kiedy zawory te pracują w pozycji poziomej. Dlaczego? Ponieważ taki montaż ułatwia odprowadzanie różnych zanieczyszczeń krążących w instalacji, z wnętrza zaworu w sposób grawitacyjny. A czy muszę dodawać, że montaż filtra przed samym urządzeniem w znaczny sposób minimalizuje takie niebezpieczeństwo? 🙂

Następną rzeczą, o której chciałbym Ci tutaj powiedzieć to zapewnienie odpowiedniej długości odcinków prostych dla przewodów instalacji przed oraz za zaworem. W większości przypadków zaleca się, aby długość tych odcinków wynosiła nie mniej niż pięciokrotność średnicy nominalnej samego urządzenia. Głównym tego celem jest zapewnienie optymalnych warunków pracy dla zaworu pierwszeństwa.

Ostatnia rzecz, którą chciałbym się tutaj z Tobą podzielić, dotyczy projektowania zaworów pierwszeństwa wewnątrz wysokich budynków. Pamiętaj, że im większa wysokość instalacji wodociągowej, tym większe ciśnienie może oddziaływać na daną armaturę. Dlatego też wraz ze wzrostem wysokości danego obiektu, dobór oraz samo ustawienie zaworu pierwszeństwa powinno być znacznie dokładniejsze i bardziej przemyślane.

Czy ostatecznie Wykonawca zamontował zawór pierwszeństwa?

I na sam koniec, powróćmy raz jeszcze do naszej historii. Tak jak pamiętasz, informacja o konieczności montażu zaworu pierwszeństwa nie ucieszyła zbytnio Inwestora. Cóż, z jednej strony nie ma się mu co dziwić. Niestety, ale zakup takiego urządzenia do najtańszych nie należy. Jednak, czy można oszczędzać i godzić się na jakiekolwiek kompromisy, kiedy chodzi o bezpieczeństwo ludzi? Moim zdaniem nie ma w ogóle takiej możliwości!

Ale cała sytuacja nie skończyła się tutaj tak prosto, jakby się mogło wydawać. Jak się dowiedziałem później od Wykonawcy, Inwestor zrezygnował z kupna zaworu pierwszeństwa. Czyli innymi słowy, postanowił po raz kolejny zabawić się w projektanta i uznał, że zawór taki jest w tym przypadku po prostu zbędny. W końcu budynek zasilały dwa, jak to stwierdził, niezależne przyłącza wody.

Jednak na konsekwencje tej decyzji trzeba było jeszcze kilka miesięcy poczekać. Trzeba było się wstrzymać, aż do momentu, kiedy budowa całego obiektu oraz wszystkich instalacji zostanie zakończona i przyjdzie czas odbiorów. Jednak i tym razem los nie był łaskawy dla Inwestora. Niestety, ale brak zaworu pierwszeństwa na instalacji wodociągowej był podstawą do nieodebrania instalacji. Tym bardziej, że dokumentacja techniczna, która została wcześniej uzgodniona z Rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, taki zawór posiadała…

Oczywiście w takim przypadku Inwestorowi nie pozostało nic innego, jak pogodzić się z zakupem urządzenia. Naturalnie, kiedy przystąpiono do ponownej weryfikacji instalacji wodociągowej, system został odebrany bez zastrzeżeń.

Podsumowanie

I przyszedł teraz czas, abyśmy przeszli do podsumowania całego artykułu. Tak jak widzisz, zawór pierwszeństwa jest urządzeniem, które odgrywa bardzo ważną rolę w instalacjach przeciwpożarowych. Zawór ten kontroluje ciśnienie wody w instalacji przeciwpożarowej i w razie konieczności odcina jej dopływ w instalacji bytowej. Naturalnie takie działanie zapewnia maksymalną wydajność w najważniejszym systemie, czyli systemie, który dba o bezpieczeństwo ludzi.

Jednak nie ma co ukrywać, że czasami i to nie wystarcza… Ale co tutaj mam konkretnie na myśli? Mam na myśli wszelkie sytuacje, kiedy dostępne z sieci ciśnienie dyspozycyjne jest zbyt małe. Oczywiście w takich przypadkach, niezbędne może okazać się zaprojektowanie dodatkowo pompowni przeciwpożarowych. Ale to jest już zupełnie inny temat.

Niemniej jednak jestem przekonany, że po przeczytaniu tego artykułu już doskonale rozumiesz jak działa zawór pierwszeństwa oraz do czego służy. Myślę też, że doskonale zdajesz sobie już sprawę kiedy i dlaczego należy go stosować. Chciałbym również, abyś pamiętał, że zawór pierwszeństwa jest elementem, którego pod żadnym pozorem nie można lekceważyć, a do jego doboru należy podejść bardzo poważnie. Pozwól, że na zakończenie powtórzę to raz jeszcze. Zawór pierwszeństwa jest elementem, który wchodzi w skład instalacji przeciwpożarowej. Instalacji, która dba o nasze bezpieczeństwo.

PODOBAŁ CI SIĘ ARTYKUŁ?

Już teraz odbierz zestaw darmowych materiałów premium, które pomogą Ci zwiększyć wiedzę oraz poprawić finanse

Chcę zapisać się do newslettera, a co za tym idzie wyrażam zgodę na otrzymanie na mój adres e-mail informacji o nowościach, promocjach, produktach i usługach oferowanych przez serwis swiadomyprojektant.pl oraz informuję, że zapoznałem się z treścią regulaminu i akceptuję jego treść. Wiem, że w każdej chwili mogę wycofać zgodę.